ដោយ សូរ្យរិទ្ធៈ

ការផ្ទុះអាវុធមួយបានកើតឡើងនៅក្នុងរដ្ឋផេនស៊ីលវើនៀ កាលពីយប់ថ្ងៃសៅរ៍ទី 13 ខែកក្កដា ម៉ោងក្នុងស្រុក បណ្តាលឲ្យលោក ដូណាល់ ត្រាំ របួសស្រាល និងគ្រាប់កាំភ្លើងខ្លះបានសម្លាប់សមាជិកម្នាក់ និង ២នាក់ទៀតរងរបួស ។

គ្រាប់កាំភ្លើង និងឈាមនេះ នឹងធ្វើឱ្យខូចដល់ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីឆ្នាំ 2024 ផងដែរ ខូចដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម និងវប្បធម៌ ដែលគ្របដណ្ដប់ជាតិអាមេរិក និងបំផ្លាញរូបភាពនៃស្ថិរភាពនយោបាយ និងសន្តិសុខរបស់អាមេរិក ដែលបានកសាងឡើងជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយផងដែរ ។

ចាប់តាំងពីព្រឹត្តិការណ៍របស់លោក រ៉ូណាល់ រិហ្គេន អតីតប្រធានាធិបតី ការប៉ងធ្វើឃាតដោយខ្មាន់កាំភ្លើងម្តងនោះក្នុងឆ្នាំ1981 មិនដែលមានករណីបាញ់ប្រហារដ៏សាហាវបែបនេះប្រឆាំងនឹងប្រធានាធិបតី ឬបេក្ខជនប្រធានាធិបតីឡើយ ។

ព្រឹត្តិការណ៍នេះរំលឹកឡើងវិញនូវយុគសម័យដ៏ខ្មៅងងឹតមួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រអាមេរិកជាង 50 ឆ្នាំមុន នៅពេលដែលបងប្អូនប្រុសត្រកូល ឃេនណឺឌី (Kennedy) ម្នាក់គឺជាប្រធានាធិបតី (អតីតប្រធានាធិបតី John F. Kennedy) និងបេក្ខជនប្រធានាធិបតីម្នាក់ទៀត (Robert F. Kennedy) ត្រូវបានគេធ្វើឃាតដោយកាំភ្លើង ។ លើសពីនេះក៏មានមេដឹកនាំនយោបាយនៅក្នុងវិស័យសាធារណៈដូចជា Maid Gar Avars, Martin Luther King Jr. និង Malcolm X ទាំងអស់ បាត់បង់ជីវិតដោយអំពើហិង្សានយោបាយ ។

ដូចគ្នានឹងបច្ចុប្បន្ននយោបាយអាមេរិកក្នុងទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ 1960 ត្រូវបានបំផ្លាញដោយភាពមិនដំណើរការ និងការបែងចែកនយោបាយ នៅពេលដែលនរណាម្នាក់មានបំណងប្រាថ្នាចង់ប្រើកាំភ្លើង ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរដំណើរប្រវត្តិសាស្ត្រ ។

វាពិបាកក្នុងការទស្សន៍ទាយថា តើការបាញ់ប្រហាររបស់លោក ត្រាំ នឹងមានឥទ្ធិពលយ៉ាងណាទៅលើអាមេរិក និងសុន្ទរកថានយោបាយរបស់ប្រទេស ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលបានកើតឡើងរួចហើយ វា​ជា​ការ​ទាមទារ​ពី​គណបក្ស​នយោបាយ​ធំៗ​ទាំង​ពីរ ​ដែល​ចង់​កាត់​បន្ថយ​ការ​ប្រើ​វោហាសាស្ត្រ​ប្រមាថ និង​អំពាវនាវ​ឲ្យ​មាន​ឯកភាព​ជាតិ ។

ប៉ុន្មាន​ម៉ោង​ក្រោយ​ការ​បាញ់​សម្លាប់​លោក ត្រាំ ប្រធានាធិបតី ចូ បៃដេន ដែល​ជា​​គូប្រជែងជាមួយ ​ត្រាំ នៅក្នុង​ខែ​វិច្ឆិកាខាងមុខ បាន​បង្ហាញ​ខ្លួន​នៅ​មុខ​កាមេរ៉ា​ក្នុង​ទីក្រុង Delaware ដើម្បី​ថ្លែង​សុន្ទរកថា​ក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​នេះថា «អាមេរិកគ្មានកន្លែងសម្រាប់អំពើហឹង្សាបែបនេះទេ វា​ជា​ការ​ឈឺចាប់​ណាស់​​ យើង​មិន​អាច​ធ្វើ​បែប​នេះ​បាន​ទេ យើង​មិន​អាច​អភ័យទោស​ចំពោះ​បញ្ហា​នេះ​បាន​ឡើយ»។

ក្រោយមក លោក បៃដេន បាននិយាយជាមួយ ត្រាំ តាមទូរស័ព្ទថា គាត់បានលុបចោលកាលវិភាគពេញមួយសប្តាហ៍របស់គាត់នៅឯឆ្នេរសមុទ្រ ហើយបានត្រឡប់ទៅសេតវិមានវិញ នៅល្ងាចថ្ងៃទី ណ១៣ កក្កដា ។

ប៉ុន្តែ​អំពើ​ហិង្សា​បាន​ប្រែ​ក្លាយ​ជា​ការ​ប្រកួត​ប្រដាល់​រវាង​គណបក្ស​នយោបាយ​ទាំង​ពីរ​យ៉ាង​ឆាប់​រហ័ស វាបានក្លាយជាចំណុចសំខាន់នៃនយោបាយអាមេរិកក្នុងប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ថ្មីៗនេះ។

អ្នកនយោបាយគណបក្សសាធារណរដ្ឋមួយចំនួនបានស្តីបន្ទោសការ​បាញ់​ប្រហារ​នេះថា ​គឺ​ដោយ​សារ​ក្រុម​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ​ដែល​បាន​បង្កើត​វោហាសាស្ត្រ​ដ៏​សាហាវ​មួយ​អំពី​ការ​គំរាម​កំហែង​របស់​អតីត​ប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ដែល​បាន​បង្ក​ឡើង​ចំពោះ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​របស់​អាមេរិក ។

«វោហារសំខាន់នៃយុទ្ធនាការរបស់លោក បៃដេន គឺថា ដូណាល់ ត្រាំ (ក្នុងអតីត) គឺជាជនផ្តាច់ការហ្វាស៊ីស»។ លោក J.D. Vance សមាជិកព្រឹទ្ធសភា OHIO បាននិយាយថា តើ​នរណា​ត្រូវ​បាន​គេ​រំពឹង​ថា​នឹង​ឈរ​នៅ​ក្នុង​តំណែង​អនុប្រធានាធិបតី​របស់ ត្រាំ? ប្រកាសនៅលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម «វោហាសាស្ត្រនៃយុទ្ធនាការនេះបានដឹកនាំដោយផ្ទាល់ដល់ការប៉ុនប៉ងធ្វើឃាតលើ (អតីត) ប្រធានាធិបតី ត្រាំ» ។

អ្នកគ្រប់គ្រងយុទ្ធនាការ ត្រាំ លោក Chris Lasivita បាននិយាយថា: «សកម្មជនឆ្វេងនិយម ម្ចាស់ជំនួយប្រជាធិបតេយ្យ និងសូម្បីតែលោក ចូ បៃ​ដេន» ចាំបាច់ត្រូវទទួលខុសត្រូវនៅថ្ងៃបោះឆ្នោតខែវិច្ឆិកាខាងមុខនេះចំពោះ «ការលើកឡើងដ៏គួរឱ្យស្អប់ខ្ពើម» របស់ពួកគេដែលនាំទៅដល់ការបាញ់ប្រហារ ។

អ្នកប្រជាធិបតេយ្យអាចជំទាស់នឹងទស្សនៈនេះ ប៉ុន្តែមនុស្សជាច្រើននៅខាងឆ្វេងបានប្រើវោហាសាស្ត្រស្រដៀងគ្នានេះដើម្បីរិះគន់ការប្រព្រឹត្តខុសរបស់ពួកស្តាំនិយមក្នុងប៉ុន្មានខែមុនពេលការបាញ់សម្លាប់ស្ត្រីសមាជិកសភាអាមេរិក Gabby Giffords ម្នាក់មកពីរដ្ឋ Arizona ក្នុងឆ្នាំ 2011 ស្ទើរតែស្លាប់។

អំពើហឹង្សានៅរដ្ឋផេនស៊ីលវេនៀ នឹងមិនមានការងឿងឆ្ងល់ជាបញ្ហាធំមួយនៅក្នុងអនុសញ្ញាទូទៅរបស់សាធារណរដ្ឋ ដែលនឹងចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃច័ន្ទខាងមុខនេះ។ វិធានការសន្តិសុខនឹងកាន់តែតឹងរ៉ឹង ហើយក្រុមបាតុករ និងអ្នកប្រឆាំងតវ៉ានៅជិតកន្លែងប្រជុំត្រូវបានរារាំងដោយអារម្មណ៍ថា មានរឿងអាក្រក់អាចកើតឡើង។

ជា​ការ​ពិត​ណាស់ រូបភាព​របស់​អតីត​ប្រធានាធិបតី​ដែល​មាន​មុខ​ប្រឡាក់​ដោយ​ឈាម រួមជាមួយនឹងកណ្តាប់ដៃដែលបានលើកឡើង វានឹងក្លាយជាចំណុចកណ្តាលនៃយុទ្ធនាការនៅមីវោកគី ។ គណបក្ស​សាធារណរដ្ឋ​បាន​រៀបចំ​ផែនការ​រួច​ហើយ​ក្នុង​ការ​បង្កើត​ភាព​សកម្មប្រយុទ្ធ និង​ភាព​ជា​បុរស​ដ៏​តឹងតែង​ជា​សារ​សំខាន់​នៃ​យុទ្ធនាការ​របស់​ពួកគេ ហើយឧប្បត្តិហេតុបាញ់ប្រហារនេះនឹងបន្ថែមថាមពលថ្មីដល់សារធាតុទាំងនេះ។

លោក Eric Trump កូនប្រុសរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានសរសេរនៅលើបណ្តាញសង្គមថា «នេះគឺជាអ្នកប្រយុទ្ធដែលអាមេរិកត្រូវការ» ។ រួម​នឹង​ការ​បង្ហោះ​រូប​ឪពុក​ក្រោយ​ត្រូវ​គេ​បាញ់។សន្តិសុខប្រធានាធិបតីក៏បានប្រឈមមុខនឹងការត្រួតពិនិត្យយ៉ាងតឹងរ៉ឹងលើការរៀបចំសន្តិសុខរបស់ខ្លួននៅទីតាំងយុទ្ធនាការ ត្រាំ ។ អ្នក​វាយ​ប្រហារ​ដែល​ប្រដាប់​ដោយ​កាំភ្លើង​អាច​ចូល​ក្នុង​ជួរ​នៃ​គូប្រជែង​ប្រធានាធិបតី។

លោក ម៉ាយ ចនសុន ប្រធានសភា សន្យាថា សភានឹងស៊ើបអង្កេតពេញលេញ។ ទន្ទឹម​នឹង​នេះ ការ​ស៊ើបអង្កេត​លើ​ការ​បាញ់​ប្រហារ​នឹង​ត្រូវ​ចំណាយ​ពេល​មួយ​រយៈ។

ប៉ុន្តែ​ពេល​នេះ រឿង​មួយ​គឺ​ច្បាស់​ណាស់៖ ក្នុង​ឆ្នាំ​បោះ​ឆ្នោត​មិន​ធ្លាប់​មាន​ពី​មុន​មក នយោបាយ​អាមេរិក​បាន​ឈាន​ចូល​ដល់​ចំណុច​របត់​ថ្មី​ និងគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត ៕