ប្រទេសស៊ីរីទៅជាយ៉ាងណា ក្រោយបញ្ចប់យុគសម័យ អាល់ អាសាដ?
ក្រុមប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលស៊ីរីបានចេញមកអបអរបន្ទាប់ពីបានដឹងក្រុមឧទ្ទាមដណ្តើមកាន់កាប់រដ្ឋធានី ដាម៉ាកាស (Damascus) របស់ប្រទេសស៊ីរី។ នេះជាការបញ្ចប់រជ្ជកាលរបស់គ្រួសារ បាហ្សា អាល់ អាសាដ ដែលគ្រប់គ្រងជនជាតិស៊ីរីអស់រយៈពេល 53 ឆ្នាំ ។
ចំណុចបញ្ចប់របស់ អាល់ អាសាដ បណ្តាលមកពីអ្វី?
អ្នកជំនាញនយោបាយអន្តរជាតិ នៃវិទ្យាស្ថានសិក្សាអាស៊ី ពីសាកលវិទ្យាល័យជូឡាឡុងកនវិភាគថា ការបញ្ចប់របស់លោក អាសាដ បបណ្តាមកពី «ភាពទន់ខ្សោយផ្នែកខាងក្នុង» ដែលមូលហេតុចម្បងបណ្តាលឱ្យអ្វីៗផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងឆាប់រហ័សបែបនេះ ។ របបលោក អាល់ អាសាដ ដែលពេញមួយសង្រ្គាមស៊ីវិល មានសសរស្តម្ភសំខាន់ៗចំនួន ៣៖
- នាយទាហានពី អាឡាវី ស៊ីអាហ៍
មនុស្សទាំងនេះគឺជាជនជាតិភាគតិចស៊ីរី ប៉ុន្តែវាមានអំណាចនយោបាយ និងយោធា។ បន្ទាប់ពីមានអំពើពុករលួយនៅក្នុងខ្លួន យោធាខ្លួនឯងមិនពេញចិត្តអំពីប្រាក់ខែ ប៉ុន្តែសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែយ៉ាប់ទៅៗ។
- ក្រុមអាជីវកម្មស៊ុននី
បន្ទាប់ពីលោក បាហ្សា អាល់ អាសាដ ឡើងកាន់អំណាច មានការបើកចំហសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែច្រើន ទោះបីជាលោកខ្លួនឯងជានិកាយស៊ីអ៊ីតក៏ដោយ ក៏គាត់មានគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចសេរី នេះខុសពីឪពុករបស់គាត់ពីមុន។ ក្រុមទាំងនេះក៏ជាបណ្តាញដែលបានគាំទ្រគាត់តាមពេលវេលា។
- តួអង្គខាងក្រៅ - ប្រទេសមហាអំណាច
អត្ថិភាពរបស់លោក អាសាដ តែងតែទទួលបានការគាំទ្រជានិច្ចពីប្រទេសមហាអំណាច ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ កាលៈទេសៈទាំងនោះបានផ្លាស់ប្តូរហើយ ឧទាហរណ៍ក្នុងករណីរុស្ស៊ីកំពុងមានសង្រ្គាមផ្ទាល់ខ្លួន ត្រូវទំនុកបម្រុងខ្លួនឯង ដែលកំពុងប្រយុទ្ធជាមួយអ៊ុយក្រែន ទន្ទឹមនឹងនេះ ក្រុមហេសបូឡាក៏កំពុងចូលរួមប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអ៊ីស្រាអែលនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសលីបង់ រួមទាំងអ៊ីរ៉ង់ខ្លួនឯងដែលមានសង្គ្រាមគ្រប់ភាគី។
តើ អាល់ អាសាដ មានឱកាសត្រឡប់មកស៊ីរីវិញឬទេ?
មិនមានឱកាសត្រឡប់មកវិញទេ ដោយសារប្រព័ន្ធ បាហ្សា អាល់ អាសាដ ស្ថិតនៅលើគណបក្សនយោបាយ ដែលមានមនោគមន៍វិជ្ជាសង្គមនិយម ជាមនោគមវិជ្ជាមួយដែលសង្គមអារ៉ាប់លែងចូលចិត្តនាពេលថ្មីៗនេះ ។
មនោគមវិជ្ជាទាំងនេះបានផុតកំណត់ជាយូរមកហើយក្នុងសង្គមអារ៉ាប់ ប៉ុន្តែវាកើតឡើងដោយសារតែរបបផ្តាច់ការ។ «ពិភពអារ៉ាប់ឥឡូវនេះកំពុងផ្លាស់ប្តូរជាតិនិយម ឬសង្គមនិយមអារ៉ាប់ លែងពេញនិយមទៀតហើយ»។
ហេតុអ្វីបានជាស៊ីរីមានសារៈសំខាន់នៅក្នុងតំបន់?
ស៊ីរីជាទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាពិសេសប្រវត្តិសាស្ត្រនៃពិភពឥស្លាម ស៊ីរីសម្បូរបែប ដោយមិនមែនជាវាលខ្សាច់ដូចប្រទេសអារ៉ាប់ផ្សេងទៀត គេមានចំណុចតភ្ជាប់ជាមួយអឺរ៉ុប រួមទាំងជាចំណុចយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់ៗផងដែរ ។
ស៊ីរីបានដើរតួនាទីនយោបាយជាយូរមកហើយនៅក្នុងពិភពអារ៉ាប់ ហើយធ្លាប់ជាមហាអំណាចអារ៉ាប់មួយផងដែរ ។ សម្រាប់ជំហររបស់ប្រទេសមហាអំណាច បើខាងអាមេរិក គឺដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់អ៊ីស្រាអែល ជាពិសេសទាក់ទងនឹងសុវត្ថិភាពពេលនៅខាងរុស្ស៊ី នេះគឺជាបន្ទាយចុងក្រោយរបស់រុស្ស៊ីនៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា។
តើអនាគតនយោបាយរបស់ស៊ីរីនឹងទៅជាយ៉ាងណា?
អ្នកជំនាញប្រើករណីអ៊ីរ៉ាក់ជាឧទាហរណ៍ដែលមានជម្លោះ និងមិនឯកភាពគ្នា នេះជាលទ្ធផលនៅតែបន្តមានភាពចលាចល បន្ទាប់ពីការលូកដៃចូលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីផ្ដួលរំលំ សាដាម ហ៊ូសេន ។ ពេលអាមេរិកចូលអ៊ីរ៉ាក់ បណ្តាលឱ្យមានក្រុមជាច្រើនចង់ចូលទៅប្រយុទ្ធ និងផ្តួលរំលំប្រទេសមហាអំណាចផងដែរ ដូច្នេះមានភាពរញ៉េរញ៉ៃ»។
ខណៈពេលដែលនៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី ដែលជាការចាប់ផ្តើមនៃនិទាឃរដូវអារ៉ាប់ មនុស្សចង់ផ្លាស់ប្តូរបានយកអាវុធដើម្បីប្រយុទ្ធ ហើយមានសង្គ្រាមស៊ីវិលជាង ១៤ឆ្នាំមកហើយ បង្កការឈឺចាប់ដល់មនុស្សគ្រប់ក្រុម។ មនុស្សជាង 500.000 នាក់បានស្លាប់ ប្រទេសត្រូវខូចខាត សេដ្ឋកិច្ចក៏ខូចខាតផងដែរ ។
តាមបទពិសោធន៍នៃសង្រ្គាមស៊ីវិលក្នុងរយៈពេល 14 ឆ្នាំកន្លងមកនេះ មនុស្សអាចឃើញ ប្រសិនបើមានជម្លោះបន្តទៀត ហើយបន្តការប្រយុទ្ធ វានឹងធ្វើឲ្យមានផលប៉ះពាល់គ្មានទីបញ្ចប់ និងការខូចខាតដ៏ឈឺចាប់»។
កត្តាទាំងនេះធ្វើឱ្យអ្នកជំនាញជឿដូច្នេះថា ក្រុមនីមួយៗនឹងមកអង្គុយ «លុតជង្គង់» និយាយគ្នា ពួកគេមើលអនាគតរបស់ស៊ីរីទាំងអស់គ្នា ជាជាងឆ្ពោះទៅមុខដើម្បី «កាន់អាវុធ» និងប្រយុទ្ធដូចពីមុន ៕
អត្ថបទប្រហាក់ប្រហែល
ពាណិជ្ជកម្ម
អត្ថបទថ្មីៗ
អត្ថបទពេញនិយម